Çocuklarda Kaç Derece Ateş Tehlikeli?

Anne olduktan sonra tecrübe ettiğim ve etrafımdaki çocuklardan duyduğum/gözlemlediğim vakalar üzerine  birkaç kelam etmek istiyorum. Elbette ki tıp doktoru olmadığım için söyleyeceklerim kesin olmayacak ancak, tıp doktoru da olsaydım kesin olmazdı zaten.

Biz fizikçiler "böyledir" dediğimiz şeyler hakkında konuşurken o olayın (neredeyse) kesin olduğundan eminizdir. Çünkü doğa belli başlı kurallar dahilinde devinir. Eğer bir olay hakkında belirsiz konuşuyorsak, daha onu anlayacak bilgiye erişmemişiz ve dolayısıyla formüle edememiş, bir kanun geliştirememişizdir. 

Tıp da bir fen bilimi olmasına rağmen işin içinde insan olunca işler değişiyor. İnsan sadece bedenden ibaret olsaydı daha kesin konuşulabilirdi belki ama henüz ne olduğu anlaşılamamış bir "can (ruh)" da taşıdığı ve karmaşık bir beden-ruh ilişkisine sahip olduğu için çoğunlukla yargıları olasılıklar dahilindedir. Yani aslında tıpta "şu durumda bu yapılır" dendiğinde bunun anlamı; o hastalığa karşı yapılmış deneylerde çoğu kişide işe yaramış yöntem neyse onun tercih edildiğidir. Dolayısıyla çözüm kesin değil olasılıktır ve bu olasılık (vakaya göre) %50 de olabilir %99 da.

Aklı başında doktorlar ve internet siteleri yorumlarına olasılık olduğu vurgusunu eklerler (şu olabilir, bu olabilir gibi). Ancak bazen doktorlar o kadar çok aynı vakayla karşılaşmıştır ki artık onun için o durum sanki kesindir: şu hastalıkta bu uygulanır nokta. Geçenlerde konuştuğum bir fizikçi arkadaşım da benimle hemfikirdi. Ülkemizin en ünlü üniversite hastanesindeki doktor arkadaşlarının bile (bile diyorum çünkü üniversite hastaneleri en yoğun araştırma yapılan yerlerdir) çok kısıtlı düşündüklerini, %60 için geçerli olan bir tedaviyi kesin kabul ettiklerini, diğer olasılıkları göz ardı ettiklerini ve dahası bunları düşünmeyi akıl edemediklerini söyledi. O bazı fikirler sunduğunda "aa çok mantıklı deyip şalırıyorlar ve bir de ona bakalım " diyorlarmış :)

Neyse, amacım doktorları eleştirmek değil,  tek belirtmek istediğim genelde çaresizlikten körü körüne inandığımız doktorların nasıl çalıştığını vurgulamak. Önce en olası yöntem, olmadı şunu da deneyelim, olmadı bunu da şeklinde ilerleyen denemelerden ibaret. Elbette ki bilgi ve tecrübeyi doğru harmanlamak önemli ve özel bir beceri. Ve tabi doğru teşhis edebilmek için hastayı yakından gözlemlemek şart.

Ateş konusuna daha gelemedim değil mi? Anneler arasında çok yaygın olan "aa X dereceden azsa bişey olmaz" , "aman Y derece ise fitil ver" gibi yerleşmiş kanılar var ateşle ilgili. Üstelik bu yaklaşımda olan doktorlar da var, kafalarında bazı kriterler oluşmuş bunların yüzde yüz herkeste aynı olacağına inanıyorlar. 

Bu beni çok rahatsız ediyor. Çünkü 38,5 ateşle doktor ateş düşük birşey yok dedikten hemen sonra havale geçireni de duydum (ki annesi çocuğunu tanıdığı için durumun vehametinin farkında ama doktoru ikna edememişti), 41 derece ateşi ayakta oyun oynayarak geçireni de. Bu durumda kritik ateş kaç derece?

Cevabını en iyi anneler bilir. Çocuğu en iyi gözlemleyen, bir terslik olduğu anda bunu  hisseden, derece kaç olursa olsun çocuğun iyi mi kötü mü olduğunu en iyi bilen annedir. Sayılar çocuktan çocuğa değişir, hatta aynı çocukta farklı zamanlarda bile değişebilir. Beslenmesi farklıdır misal, ya da vücudu kırıktır, o dönem ateşe farklı tepki veriyordur. Tüm bunlar değişkendir ve kurallı düşünüp kendinizi yanıltmayınız.

Ateş olduğunda nasıl düşüreceğiniz, ne yapacağınız konusunda tavsiye veremem. Kimi anne ateşi düşürmeye çalışır kimi havaleden korkmaz. Tek söyleyebileceğim çocuğunuzu iyi gözlemleyin, iyi olmadığını hissettiğinizde hemen harekete geçin, sayılar ne diyorsa desin en kesin bilgiyi veren annenin terazisidir.