Sorunun Gercek Nedeni

Geçenlerde facebookta Amsterdam Mamas isimli kapalı gruba üye oldum. Daha önce haberdardım ama neden kaydolmadım bilmiyorum. Gerçi aradan bir hafta bile geçmeden pişman oldum diyebilirim. Öyle çok üyesi ve öyle çok gönderi var ki, her açtığımda onlardan başka yapılmış olan diğer paylaşımları göremiyorum.

Bu grup genelde expatlardan oluştuğu için her milletten anne üyesi var. Diğer annelerin tutumları hakkında fikrim oluyor böylelikle. Geçenlerde okuduğum ve yorum yaptığım bir konu üzerine bu yazıyı yazmak aklıma geldi. Bir anne, sabahları pijamasını çıkarmak istemeyen, okula onlarla gitmek isteyen çocuğu için çözüm arıyordu. Onlarca öneri gelmişti, şunu yap bunu dene diye. Herhalde böyle gruplara alışkın olmadığım için yadırgadım, çünkü benim ilk aklıma gelen şu olmuştu ve yorum olarak da belirttim. "Öncelikle yapılması gereken bu davranışının asıl nedenini bulmak. Pijamalarini çok seviyor veya rahat ediyor olabilir, o zaman sevdiği aynı rahatlıkta kıyafetler alınabilir. Ya da sebebi tamamen sabah mahmurluğudur, o zaman sabahları neşelenmesi için birşey yapılabilir."

Bu yaklaşım benim için çok sıradan, çünkü çocuklarımı büyütürken tek yaptığım bu. Yani; değişen alışkanlıklarda,çıkan sorunlarda, inatla yapılan tavırlarda ne yapacağımı düşünmeden önce ilk baktığım husus nedenidir. Neden böyle oldu, ne değişti de böyle davranmaya başladı, çocuğum aslında bana ne söylemek istiyor? Böyle bir gözlem yaptığınızda çözmek daha kolay olacaktır. Aksi halde bir çok deneme yapıp hangisi tutacak diye onlarca deneme yapmak gerekebilir ve pek tabi ki çözüm niyetine her yerden fışkıran bu bilgiler, sizin çocuğunuza bire bir uymayabilir.

Bebek ve çocuklar duygularını bize davranışlarıyla anlatmaya çalışıyorlar. 3,5 yaşındaki kızım bile, çok iyi konuşmasına rağmen sıkıntısını mızmızlanarak veya bağırarak, ya da bedensel hareketleriyle ifade eder. Ona her seferinde, konuşmayı biliyorsun ne olduğunu söyler misin diyorum ve ardından anlatıyor ancak, bir sonraki seferde yine öyle davranıyor. Aslında duygularımızı ifade etmenin doğal yolu bu, biz büyüdükçe kalıplara girmeye başlıyoruz. Bu yüzden çocuklar böyle davrandıklarında bir bakıma mutlu oluyorum ben, çünkü duygusunu dışa vurmuş oluyor ve bu sayede ben de yolunda gitmeyen birşey olduğunu anlıyorum.

Çocuğu en iyi siz tanırsınız, eğer hoşa gitmeyen davranışlar geliştirdiyse, biraz dikkatli gözlem ve düşünme ile şu sorulara cevap aramak iyi olur.

- bu davranış ilk ne zaman başladı, ondan hemen önce ne olmuştu?

- farklı durumlarda o davranışı gösteriyorsa, bu durumların ortak noktası ne olabilir, çocukta neyi tetikliyor ki sebep oluyor?

- Bazen bu davranışlar, doğrudan bir olaya tepki olarak hemen ortaya çıkmamış olabilir. Bu durumda çocuğun hayatında köklü bir değişiklik oldu mu? Ne oldu? Bu değişiklik onu hangi yönden etkilemiş olabilir?

- Bazen de çocuklar büyürken bir nevi büyüme sancısı çekerler. Yürümek istiyor ama yürüyemiyordur, kendini ifade etmek istiyor ama yapamıyordur ... gibi. Bu durum huysuzluk yaratabilir. Çocuğu gözlemleyin ne yapmak istiyor, onu huzursuz eden şey nedir?

Bu gözlemler birkaç gün (veya olay bazında düşünülürse birbirini tekrarlayan birkaç olay süresince) sürebilir. İster kafanızdan ister yazarak bir değerlendirme yapın. Yukarda bahsettiğim soruların nedenlerini anlamaya çalışın. Tabi genelde evet neden bu diye tek bir yargıya varmak mümkün değil. Şu değiştiği için olabilir, bu değiştiği için böyle gibi birkaç seçenek çıkacaktır.

Sonra da sıra çözüm sürecine geliyor. Olası nedenleri sırasıyla kaldırarak/ değiştirerek/ yumuşatarak denemeler yapın. Çocuğun bu durumlardaki tepkilerine bakın. Birşey değişiyor mu. Tabi eğer değişim varsa bunun yüzde yüz denediğiniz çözümden kaynaklandığını söylemek de mümkün değil. O ana özel diğer şartlar da etkilemiş olabilir. Tabi bunun tersi de doğru, denediğiniz bir yöntem işe yaramamıştır ama bunun nedeni belki de o sırada bir başka unsurdan dolayı (mesela açtır yorgundur vs) işe yaramamış da olabilir. Bu durumda işin püf noktası deneyimleri mümkün olduğunca kontrollü deneyler şeklinde yapmaya çalışmaktır. Yani işin içindeki diğer değişkenler mümkün olduğunca sabit kalmalı, her olayda benzer şartlar sağlanmalı.

Şimdi uzun uzun yazınca gerçekten çok zahmetliymiş gibi görünüyor sanki, ancak öyle değil. Bir kez nedenleri anlayınca, çözüm sürecindeki seçenekler daralıyor. Nedeni bilmeden on farklı deneme yapacaksınız belki ama bilince ikincide iş bitiyor mesela. Diğer yandan zamanla çocuğun ciğerini okur hale geliyor insan. Daha leb demeden leblebiyi anlayacağınız için, ileriki süreçleri düşününce çabalamaya değer :)

Ne yazık ki orda burda gözüme takılan anne çığlıklarında böyle bir irdeleme yapmadıklarını farkediyorum. Belki de panik halinden dolayı, denize düşen yılana sarılır misali hemen yardım için öneri toplamaya başlıyorlar. Elbette fikir paylaşımına karşı değilim, akla gelmeyen çözümler keşfetmek harika. Bazen tüm bu bilgi yığını insanı boğacak gibi oluyor o ayrı mevzu ama lütfen önce çocuğunuzun kitabındaki bilgiyi okuyun.

Sevgiler