Helo Nasıl Kendi Kendine Uyumaya Başladı

Kızım 5. ayından itibaren (neredeyse 1,5 aydır) artık kendi başına uyuyor. Maşallah diyelim hemen. Bir gün gündüz uykularından birine hazırlanıyorduk, tuvalete gitmem gerekti, yatağına koydum şimdi geliyorum dedim. Geldiğimde yastığının kenarında bulunan bağcıklarla oynaya oynaya mayışmış, daldı dalacak hale gelmişti. Hiç ilişmedim biraz sonra uyudu ve o gün ve ertesi gün tüm uykularını kendi başına aynı şekilde yaptı. Bir süre diş dolayısıyla bu düzen bozuldu ama şimdi neredeyse tüm uykularını kendi yapıyor. Bazen yardımıma ihtiyaç duyuyor elbette ama kendi kendine dalmayı öğrendi diyebilirim.

Bu değişim bir anda olsa da şimdi düşününce aslında aylar süren bir hazırlık ve birikimin sonucu oldu. Daha hamileyken uyku eğitimi konusunda araştırmalara başlamıştım ancak özellikle bir yöntemi uyguladım diyemem. Öğrendiklerimi de kullanarak zamanı geldiğinde gerekeni yapmaya çalıştım. Bu süreçte uyumayı öğrenmesi için hiç acele etmedim. Beyinde uyku merkezinin yer aldığı kısmın 5-6. aylarda gelişmiş olacağını, bu aydan itibaren uykuya dalmayı öğreneceklerini düşünüyordum. (Bunun açıkça böyle olduğunu söyleyen bir kaynak bilmiyorum, okududuklarımdan böyle bir çıkarım yaptım). Bu yüzden bu süre öncesinde verilen uyku eğitimlerinin de çok kalıcı olmayacağına inandım.

Bu yazıda bizim neler yaptığımızı anlatacağım. Tabi ki bize özel bir durum olduğu için herkes de işe yaramayabilir ancak fikir verebilir. Yazı çok uzun olacağa benziyor, ilgi duymayanlar bundan sonrasını okumayabilir.

Önce doğduğundan itibaren nasıl bir uyuma ortamında bulunduğundan bahsetmem lazım. Beşiği dümdüz parmaklıklı ahşap bir beşik. Sallanmıyor (bir ara sallanan beşik olmadığına çok pişman oldum ama şimdi memnunum çünkü beşiğine bağımlı olup, başka yerde uyuyamayabilirdi bu yüzden) ve bizim yatağımıza bir adım ötede paralel duruyordu (yaklaşık 15 gün önce yeni eve taşındık şu an beşiğin yan tarafı çıkmış ve bizim yatakla bitişmiş halde). Doğumdan sonra birkaç gece beşiğinde yatırdım ama kusmaları nedeniyle birkaç kez panik yaşayınca aramıza aldık. Yatış o yatış bu eve taşınana kadar yani 6 ay olana kadar hep aramızda yattı.

Bunu tercih etmemin birkaç sebebi var

• birincisi bir miktar işitme kaybımın olması nedeniyle beşiğinde yatarken gece mıkırdanmalarını duyamacağımı zannedip neredeyse hiç uyumuyordum. Aslında duyuyordum ama ben çok tedirgindim sürekli kontrol ediyordum.
• beşiğinde yattığında daha sık uyanıyordu. Hele hareketlenmeye başladığı dönemde kendini sıkıştırıyor ağlayarak uyanıyordu.
• ve tabiki aramızda yatması benim çok hoşuma gidiyordu, daha kolay emziriyorum, hemen kontrol ediyorum, sabahları ise çoook keyifli uyanıyoruz :)

Doğduğundan beri kızım geceleri yaklaşık 12 saat uyur ve iki kere emmek için kalkar. Bu yüzden uyku sorunumuz pek olmadı. Aramızda yatınca emmek için uyanmıyor bile. Sakin sakin uyurken, yine uyuyor olduğu halde, kıpırdanmaya sağa sola dönmeye, ayaklarıyla tekmelemeye başlıyor. Bu durumda acıktığını anlıyorum, uyanmadan emziriyorum ve gazını çıkartıyorum. Yine sakinleşip uykuya dönüyor.

Aramızda yatınca, bir çok anne gibi acaba ezer miyim korkusunu çokça yaşadım ve hala zaman zaman yaşıyorum. Fakat bir süre sonra bilinçaltından bir refleks oluşuyor sanırım, dikkatli oluyor insan. Bir de bizim yatağımız oldukça geniş ve üçümüzün de kendine ait alanı var. Yanımızda yatınca öyle koyun koyuna yatmıyoruz yani. Aramızda mesafe oluyor, hepimizin ayrı yastığı yorganı oluyor ancak isterse elini uzattığında bize dokunabiliyor Helo.

Böyle mesafeli yattığımız için koynuma alışacağından korkmadım. Zamanı geldiğinde beşiğine geçirecektim ve şu an o geçişe başlamış durumdayız. Şimdi beşiği yatağımıza bitişik halde uyuyoruz, bir süre sonra iyice alışınca beşiğini ayırmayı, yürümeye başlayınca beşiği alçaltıp, iki çubuğu çıkartarak kendisinin girip çıkabileceği bir yatağa dönüştürmeyi hayal ediyorum.

Beraber yatmanın bebeğin anne babaya (özellikle babayı az görüyorsa ona) doyması için gerekli  olduğunu düşünüyorum. Şu anda kızım aşırı ilgi düşkünü değil. Sevgimizi ve ilgimizi bolca gösterdiğimizden ne kucağa, ne koyna meraklı. Şimdi farkediyorum ki gün içinde ilgiye doyuyor olması uykuya katkı yapıyor. 

Bebek diğer zamanlarda ilgiye doyduğu için uyutmak için kucağa alındığında ya da pışpışlandığında bunu uzatmaya çalışmaz. Yani eğer bebek ilgiye muhtaç ise bu süreyi uzatmaya çalışabilir, bu yüzden uykuya daha zor dalabilir

diye düşünüyorum. Bu birinci adım bence.

Bir diğer adım ise bebeği gözlemlemek. Kızım 3 aylık civarında uyumaya çalışırken, önlük takılıysa önlüğünü, yoksa tişörtünü tutmaya başladı. Bunu farkedince hemen eline bir şeyler verdim. Duruma göre battaniye, tülbent, bazen başka bir badisi, mendil vs. Böylece uyku arkadaşı edinmiş oldu. Fakat bu konuda esnek olmaya çalıştım çünkü, yıllardır yıkanmayan, eskimiş battaniyelere tutkun çocuklar olduğunu duydum çevremde. Bu yüzden daha en başından hep aynı objeyi değil değişik değişik verdim ve şu an ayırım yapmıyor. Özel bir oyuncak almayı da aynı sebepten tercih etmedim.

tülbenti evire çevire uyurken

İkinci adım olarak

bebek gün içinde gözlenmeli. Bazen bazı oyuncaklarla oynarken dalar o oyuncak onun uyku objesi olmaya adaydır. Eğer saçla oynamayı seviyorsa saçlı bir bebek alınabilir. Mesela geçen gün kızım su şişesinde kalmış suyun hareketlerine baka baka daldı, belki o da uyku objesi olabilir.

Uyku objesi gerçekten işi kolaylaştırıyor. Onu eline aldığında sakinleşiyor. Emzik de öyle ama bence özellikle 5 aydan sonra elini kolunu meşgul edecek bir şeye ihtiyaç duyuyorlar.

Bir diğer husus uyuma mekanı.

Yattığı yerde dikkati dağıtan oyuncaklar olmamalı. Görüş alanı temiz olmalı. Eğer böyle şeyler varsa onları incelemeye başlıyorlar.

Önceki evde beşiğin hemen yanındaki dolabın üzeri kremler, oyuncaklar vs doluydu. Bu yüzden beşikte kendi kendine uyuyamıyor, genelde bizim yatakta uyutuyordum. Şimdi dolabı beşikten uzağa koydum, kendi yatağında uyuyor. Dönencesini de çıkarıp başka bir yere koyuyorum, dönenceyi oyun zamanlarında kullanıyoruz biz.

Bunlar bebeğin uykuya dalmasını kolaylaştıran etmenler. Fakat asıl önemli olan kendi kendine uykuya dalma becerisi geliştirebilmek. Bu aynı zamanda uyku sırasındaki geçişleri sağlaması açısından da önemli. Biliyoruz ki bebekler 30-45 dakkalık aralıklarla uyanırlar. Bebeğiniz gece veya gündüz bu sürelerden uzun uyuyorsa demek ki tekrar uykuya dalabiliyor, yani aslında kendi başına uyumayı biliyor. Eğer ilk uykuya başladığında dalmakta zorluk çekiyorsa, uykuya dalmayı bildiği halde, muhtemelen çeşitli uyaranlardan dolayı bunu gerçekleştirmekte zorlanıyordur. Bu aşamada adım adım ilerlemekte fayda var. Bebeğin sevdiği, sakinleştiği yöntemler bulunup yavaş yavaş istediğiniz yöne doğru çekebilirsiniz.

Gelelim bizim yaramaza. Önce bol bol kucakta pışpışlanarak uyudu. Sonra kollar iflas etti ayaklara geçtim. Hatta bazı kriz anlarında battaniye ve salıncakta da salladık. Mesela bazı zamanlar öyle huzursuz oluyordu ki bir türlü sakinleşemiyordu. Bir süre battaniyede sallayıp yatıştırıyor sonra ayaklarımda devam ediyordum. Uyumayı öğrenme sürecimiz de aynen bunun gibi oldu ama uzun zamanda tabi.

Önce hep ayağımda sallıyordum. Bazen ayağımda sakinleştikten sonra tam dalmadan yatırıp, yastığını sallayarak dalmasını sağladım. Bazen de hiç ayağımda sallamadan yastıkla başını sallamam yetti. Bunu onun durumuna göre ayarlıyordum. Bir süre sonra ayağımda sallanmak istemedi, kendini atmaya başladı. Ben de yatırıp (genelde yan çevirerek) eline tülbenti vererek uyutmaya başladım, kah okşadım, kah pışpışladım, bazen hiç dokunmadım ama mutlaka ninni söyledim. Bebek annenin yanında olduğunu bilmek istiyor, bunu sesle (ninni söyleyerek) ya da dokunarak hissettirmek lazım. Anne kokusu da yetebilir belki ama ben zaten sevilmeye izin verdiği neredeyse tek zaman bu süre olduğu için tüm nimetlerinden faydalanıyorum :)

Kendi başına uyuturken başlarda sağa sola dönmekten uykuya dalması kolay olmuyordu ama sabrettim, şimdi çok daha kısaldı bu süre. Fakat hala tam uykuya dalana kadar yanında oluyorum. Belki bensiz de uyur denemedim ama ayrıca ben de yanından ayrılmak istemiyorum, doya doya seyrediyorum.

Bizim gündüz uykularımız kısa ve sık olduğu için (günde 4 kere yarımşar saat) daha çok pratik yapma şansımız oluyor. Fakat her zaman çok düzenli olmayabiliyor. Bazen yeteri kadar uykusu gelmemiş oluyor ( o zaman yatakta yatarak veya oturarak oynuyoruz), ya da aşırı enerjik oluyor bir türlü sakinleşemiyor ( onu sevip okşayarak, zorlamadan kolunu bacağını tutarak sakinleştirmeye çalışıyorum). Bütün şartlar sağlandığında birkaç dakikada uyumuş oluyor.

Gün içinde 2-3 saat aralıklarla uyuduğu için genelde uyanık olduğu zamanlarda bolca aktivite yapıyoruz ve yoruluyor. Uykusu gelmeye başladığında bunu ifade ediyor. Gözleri kızarıyor, ovmaya  başlıyor, neşesi kayboluyor. Bu anı yakalamak önemli. Eğer uyku işaretleri kaçarsa ve uykusu olduğu halde uyuyamazsa (muhtemelen) başları ağrımaya başlıyor bebeklerin. Huysuzlanıyorlar, kolay uykuya dalamıyorlar. Bazen biz de uyku zamanını değerlendiremeyince onu uyutabilmek için kaşlarına ve başına masaj yapıyorum. Nasıl biz büyükler her zaman alıştığımız saatte uyuyamayınca başımız ağrıyorsa onların da ağrıyor olmalı ki masaj iyi geliyor ve uyuyor sonrasında.

Kendi kendine uyumaya yeni başladığı dönemlerde gündüz uykularında düz yatakta değil de yastıklarla destekleyerek iki büklüm olmuş şekilde uyumaktan hoşlandığını farkettim. Belinden yukarısına bizim yastıklarımızdan birini eğimli olarak koyuyorum, bir de ayaklarını yine büyük bir yastıkla havaya kaldırıyorum (kendisi V şeklinde olacak şekilde, oto koltuklarında aldığı pozisyona benzer). Bebeklerin bu pozisyonda uyumasını sağlayan özel yataklar olduğunu görmüştüm internette, ben de kendimce yapmaya çalıştım. Kollarını iki yana açabildiği için ve istediğinde de sağa sola dönebildiği için bu yatış çok rahat geliyor olmalı (tabi yüzüstü yatan bebekler için uygun olmayacaktır).

Kısaca özetlersem ben Helo'yu sürekli gözlemliyor, onun için imkanlar oluşturmaya çalışıyorum. Sabredemediğim zamanlar da oluyor bazen ama kendime hatırlatmaya çalışıyorum. Onun kolay uyuması, kaliteli ve rahat bir uyku çekmesi, dinlenmek ve kendi işime bakmak için değil, aslında onun büyümesi için ve uyumaya ihtiyacı olduğu için gerekli ve önemli. Önceliğin ne olduğunu anımsamak sakin kalmayı kolaylaştırıyor.

Yazım çok uzun oldu, okuma zahmeti gösterdiğiniz için teşekkür ederim.